“Στάσου ίσια”, “κάθισε σωστά στην καρέκλα σου”, “μην καμπουριάζεις όταν περπατάς…” είναι μερικές από τις συχνές συμβουλές που δίνουν οι γονείς στα παιδιά τους όταν αυτά υιοθετούνε “κακή στάση”.
Σήμερα, ο σύγχρονος τρόπος ζωής, έχει αντικαταστήσει τις παραδοσιακές συνήθειες των παιδιών. Τα παιδιά περνούν όλο και πιο πολλές ώρες καθισμένα, είτε στο θρανίο του σχολείου, είτε στο σπίτι μπροστά σε μία οθόνη υπολογιστή ή απασχολούμενα με βιντεοπαιχνίδια. Δεδομένου ότι διανύουμε μια εποχή που μεγάλο μέρος των δραστηριοτήτων μας πραγματοποιούνται στη καθιστή θέση, η σωστή στάση κρίνεται απαραίτητη όσο ποτέ.
Ως στάση του σώματος ορίζεται ο τρόπος με τον οποίο τοποθετούμε τον κορμό μας, το κεφάλι μας και τα άκρα σε σχέση με την λεκάνη μας. Είναι η στάση που κρατάει το σώμα μας ενάντια στην βαρύτητα κυρίως στην όρθια και στην καθιστή θέση.
Τι είναι η Σκολίωση; Ως Σκολίωση ορίζεται η πλάγια και στροφική παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης και του κορμού στο μετωπιαίο επίπεδο σε σχήμα C ή S. Εμφανίζεται σε υγιή άτομα, και μπορεί να εξελιχθεί με διαφορετικούς τρόπους κατά την διάρκεια της ανάπτυξης του παιδιού, ή αργότερα στη ζωή του.
Η Σκολίωση μπορεί να είναι δομική (structural), κατά την οποία συνυπάρχουν πλάγια κλίση της σπονδυλικής στήλης, στροφή και παραμόρφωση των σπονδύλων, ή λειτουργική (functional), η οποία προκαλείται από εξωτερικά αίτια, όπως ανισοσκελία ή μυϊκή ανισορροπία.
Πως ανιχνεύεται η Σκολίωση;
Η διάγνωση της Σκολίωσης γίνεται με την συνεκτίμηση του κλινικού και ακτινολογικού ελέγχου.
Η Σκολίωση ταυτοποιείται στην ακτινογραφία όταν υπάρχει πλάγια κλίση της σπονδυλικής στήλης μεγαλύτερη από 10ο κατά Cobb, με ταυτόχρονη στροφή των σπονδύλων. Παρ’ όλα αυτά για να υπάρχει μια έγκυρη διάγνωση, και διαχωρισμός μεταξύ δομικής και λειτουργικής Σκολίωσης, πρέπει να έχουμε θετική δοκιμασία Adams.
Στη δοκιμασία Adams, από όρθια θέση με τα πόδια παράλληλα και ανοιχτά στο ύψος των ώμων, ζητάμε από το παιδί να σκύψει μπροστά μέχρι εκεί που μπορεί ελεύθερα χωρίς να λυγίσει τα γόνατα. Η παρατήρηση γίνεται ελέγχοντας τη σπονδυλική στήλη και τις πλευρές. Σε περίπτωση Σκολίωσης παρατηρούμε ότι οι πλευρές και τα σώματα των σπονδύλων δημιουργούν ένα τόξο που προβάλει πιο ψηλά συγκριτικά με την άλλη πλευρά της πλάτης.
Αναλόγως τη σοβαρότητα και το μέγεθος της Σκολίωσης παρατηρούμε κάποιες μικρές ή και πιο σοβαρές αλλαγές στην κλινική εικόνα του εφήβου. Συγκεκριμένα, παρατηρείται ασυμμετρία στις δύο άκρες της πλάτης, κλίση του κορμού προς τη μία πλευρά και διαφορά ύψους μεταξύ των δύο ώμων και των ωμοπλατών. Από μπροστά, είναι εμφανής η διαφορά ύψους στις θηλές και μεταξύ των κλείδων.
Που οφείλεται η Σκολίωση;
Περίπου 2-3% των παιδιών της σχολικής ηλικίας έχουν Σκολίωση. Εμφανίζεται πιο συχνά στα κορίτσια κατά την εφηβεία. Η κληρονομικότητα επίσης συνδέεται με την εμφάνιση Σκολίωσης.
Στο 85% των περιπτώσεων δεν γνωρίζουμε τα αίτια της Σκολίωσης και γι’ αυτό την ορίζουμε ως Ιδιοπαθή. Από τις έως τώρα μελέτες δεν φαίνεται να υπάρχει συσχέτιση του ποσοστού εκδήλωσης της Ιδιοπαθούς Σκολίωσης με την κακή στάση, την βαριά τσάντα, την μικρή ανισοσκελία ή την πλατυποδία. Επίσης, γνωρίζουμε ότι οι “ειδικές ασκήσεις”, η κολύμβηση και τα ορθωτικά μέσα δεν εμποδίζουν την ανάπτυξη της Σκολίωσης.
Συχνά, η Σκολίωση αποτελεί συνοδή διαταραχή σε καταστάσεις όπως οι συγγενείς ανωμαλίες της σπονδυλικής στήλης, τα χρωμοσωμικά σύνδρομα, τις διαταραχές του συνδετικού ιστού και παθήσεις του νευρικού συστήματος και των μυών όπως η εγκεφαλική παράλυση και οι μυϊκές δυστροφίες.
Ανάλογα με την ηλικία έναρξής της, η ιδιοπαθής Σκολίωση διακρίνεται σε νηπιακή (μέχρι 4-5 ετών), σε παιδική (5-10 ετών) και σε εφηβική ή προεφηβική (κορίτσια 10-12, αγόρια 12-14 ετών).
Αντιμετώπιση της ιδιοπαθούς Σκολίωσης
Η Σκολίωση είναι μια πολύπλοκη τρισδιάστατη πάθηση της σπονδυλικής στήλης, η οποία απαιτεί εξειδικευμένη θεραπεία. Η αντιμετώπισή της αποφασίζεται με βάση το μέγεθος και τον τύπο του κυρτώματος, την ηλικία, το φύλο, το στάδιο ανάπτυξης του παιδιού και άλλους παράγοντες, όπως το οικογενειακό ιστορικό, η ύπαρξη ή όχι μειωμένης θωρακικής κύφωσης κ.ά.
Όσο νωρίτερα εντοπιστεί η Σκολίωση και αρχίζει η θεραπεία, τόσο καλύτερη είναι η έκβαση. Γι’ αυτό, η έγκαιρη διάγνωση που γίνεται σήμερα με εξέταση όλων των παιδιών ηλικίας 10-13 ετών, τουλάχιστον μία φορά το χρόνο στα σχολεία (School screening), έχει ιδιαίτερη σημασία.
Η θεραπεία της Σκολίωσης χωρίζεται σε συντηρητική και χειρουργική.
Στη συντηρητική θεραπεία, η Φυσικοθεραπεία συμβάλει στη σταθεροποίηση και στη μείωση του εύρους των Σκολιωτικών κυρτωμάτων όσο και στην ανακούφιση των συμπτωμάτων που δημιουργούνται από αυτή. Πρόκειται για ασκήσεις προσαρμοσμένες στον τύπο της Σκολίωσης, και βασίζονται στην τρισδιάστατη διόρθωση και εκπαίδευση του εφήβου, καθώς και στον έλεγχο κατά τις καθημερινές δραστηριότητες.
Η Φυσικοθεραπευτική προσέγγιση στοχεύει:
1. στη βελτίωση της ευκαμψίας και ελαστικότητας μέσω διάτασης της κοίλης και ενδυνάμωσης της κυρτής πλευράς της Σκολίωσης,
2. στην αύξηση της μυϊκής ισχύος του κορμού καθώς και όλων των μυών υπεύθυνων για τις στροφικές κινήσεις και τη σταθεροποίηση της σπονδυλικής στήλης.
3. στην ανακούφιση των μυϊκών σπασμών και του πόνου,
4. στον έλεγχος του σωματικού βάρους – βελτίωση του καρδιαναπνευστικού έργου,
5. στη βελτίωση της ψυχολογίας του ατόμου,
Οι ειδικές ασκήσεις πρέπει να πραγματοποιούνται υπό την επίβλεψη και καθοδήγηση του φυσικοθεραπευτή τόσο για περιπτώσεις απλής λειτουργικής Σκολίωσης όσο και σε μετεγχειρητικές καταστάσεις.
Αουρέλα Γκιόνι
Φυσιοθεραπεύτρια
Ακαδημαϊκή υπότροφος Τμήματος Φυσικοθεραπείας
Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
τ. φυσικοθεραπεύτρια Haywood Hospital
Manchester – Μεγ. Βρετανία
Κ. 6945861867
E-mail: aourela@gmail.com
